نماز در دین اسلام

 نماز فرض پنج نوبت در شبانه‌روز (۱۷ رکعت) رو به قبلهٔ مسلمانان - کعبه در مکه - بصورت فردی (فرادا) یا گروهی (نماز جماعت) برگزار می‌شود.

در این عبادت در رکعت‌های اول و دوم سورهٔ حمد و معمولاً آیه یا سورهٔ کوتاهی از قرآن ـ مثل سورهٔ توحید ـ و در رکعتهای بعدی تعدادی اذکار به زبان عربی خوانده می‌شود. جزئیات این عبادت در فرقه‌های مختلف اسلام با هم تفاوت دارد. نماز یک فرهنگ جهانی است. نماز در قرآن با واژه صلاه مشخص شده‌است که به همراه مشتقاتش ۹۹ بار در قرآن تکرار شده‌است.[۴] ریشه صلاه می‌تواند دارای سه معنی باشد: 

از ریشه صل: شراب را از صافی می گذرانند و آن گاه ماده‌ای روشن و شفاف به دست می‌آورند

از ریشه صلی: سوزانیدن و گرم کردن

از ریشه وصل: ایجاد اتصال و ارتباط 

از در قاموس کتاب مقدس

نم قاموس کتاب مقدس، نماز را در مسیحیت چنین معنا می کند: «مقصود از نماز، گفت و گو کردن و صحبت داشتن با خدا و خواستن احتیاجات و اظهار تشکر و امتنان برای الطاف و مراحم حق تعالی می باشد.» با این حال، بسیاری از مسیحیان معتقدند که چگونگی نظم و ترتیب و انجام عباداتی چون روزه و نماز به صورت اختیاری توسط شخص به جا آورنده تعیین می شود.  نماز «متفق علیه» نمازی است که حضرت مسیح به حواریون یاد داد.  در این نماز وضعیت نمازگزار مهم نیست و فرقی ندارد که نمازگزار ایستاده یا نشسته باشد؛ در حال سجده یا رکوع و چشمانش بسته یا باز باشد.  البته مسیحیان در روز یکشنبه نماز ویژه همان روز را دارند.  گفتنی است که در مسیحیت نیز، نمازی ارزشمند تلقی می شود که همراه حضور قلب و انس باشد.

 از مجموع آنچه گفته شد می توان نتیجه گرفت که نماز در آیین مسیحیت نیز یک فریضه است؛ هرچند اختلاف ها و حتی تناقض هایی در کتاب مقدس دیده می شود. برای مثال در بخشی از کتاب مقدس اصرار و تکرار در استجابت مؤثر است، ولی در قسمتی دیگر از آن نهی شده و نماز و دعای مختصر بدون تکرار را تأیید می کند.

 نماز در دیگر ادیان الهی نیز جایگاه خاصی داشته و دیگر پیامبران الهی نیز در مورد نماز احکام خاصی را تبیین کرده و آن را به پا داشته اند. از جمله این پیامبران می توان به این بزرگان اشاره کرد: آدم، نوح، ادریس، ابراهیم، اسماعیل، اسحاق و یعقوب،داوود، سلیمان، یونس، شعیب، زکریا، لقمان، لوط، ایوب، خضر، ذوالکفل، صالح، شیث،.

نماز در آیین مسیحیت

 در شریعت عیسی علیه السلام برپایی نماز از واجبات مهمی است که خداوند، در همان آغاز تولد به ایشان توصیه کرد. اولین کلماتی که حضرت عیسی پس از تولد در جمع مردم حیرت زده بیان کرد، در مورد نماز بود. قرآن می فرماید: حضرت عیسی علیه السلام چنین گفت:

 انی عبدالله آتانی الکتاب و جعلنی نبیاً و جعلنی مبارکاً این ما کنت و اوصانی بالصلاه و الزکاه مادمت حیاً (مریم: 30)

 من بنده خدا هستم. خداوند به من کتاب داده و مرا پیامبر قرار داده است مرا مایه برکت قرار داد هرکجا که باشم و تا زنده ام به نماز و زکات سفارش کرد.

 قرآن در توصیف مریم علیها السلام - مادر حضرت عیسی علیه السلام - نیز پس از این که او را به خاطر ایمان، تقوا و پاکدامنی برگزیده زنان جهان نام می نهد، خطاب به او می فرماید:

 یا مریم اقنتی لربک و اسجدی و ارکعی مع الراکعین (آل عمران: 42)

 ای مریم برای پروردگارت خضوع کن و سجده به جا بیاور و با رکوع کنندگان رکوع کن.»

 در روایات نیز بیان شده که حضرت عیسی علیه السلام در توصیه های شان به حواریون، از نماز به عنوان شرافتمندانه ترین عمل اخروی و بهترین یاری دهنده در فراز و نشیب های زندگی دنیوی یاد کرده است و در آن یاران خود را به پی گیری این فریضه الهی فرمان داده اند.

 در مجموع از آیات و روایات این گونه بر می آید که در مسیحیت نماز از دستورات ضروری و واجبات با اهمیتی است که حضرت عیسی علیه السلام مردم را به برپایی آن تشویق کرده است.

نماز در آیین یهود

 برای بررسی نماز در آیین یهود از سه منبع قرآن و روایات، تورات یا عهد عتیق و نویسندگان و مورخان صاحب نظر، مطالبی را نقل می کنیم.

 حضرت موسی علیه السلام از همان آغاز رسالتش از سوی خداوند، به برپایی نماز مأمور می شود. وقتی حضرت موسی علیه السلام با همسرش از مدین عازم مصر می شود و در تاریکی و ظلمت شب نوری را در کنار طور مشاهده می کند و چون به سوی آن می رود تا شعله ای را از آن برگیرد و به سوی خانواده اش بازگردد، ندا می آید که: «اننی أنا الله لا اله الا أنا فاعبدنی و اقم الصلوه لذکری؛ همانا من الله هستم و معبودی جز من نیست. پس مرا عبادت کن و نماز را برای یاد من به پادار...» (طه:14) این آیه علاوه بر نمازگزاری بر انس و حضور قلب و نماز در آیین یهود دلالت دارد. در آیه شریفه خداوند از آن رو خطاب به موسی می فرماید: «نماز را برای یاد من به پا دار» که برپاداشتن نماز برای خدا با نماز بدون روح که همراه انس و حضور قلب نیست منافات دارد. این آیه بر نمازگزاری همراه با انس، در آیین یهود دلالت دارد. در منابع معتبر و اصیل دینی یهود نیز بر این موضوع تأکید شده است.

 حضرت موسی علیه السلام در تداوم رسالت الهی خود با برادرش هارون علیه السلام به برپایی نماز امر می شود. آیه شریفه می فرماید: «أوصینا الی موسی و أخیه... و اقیموا الصلاه؛ به موسی و برادرش وحی کردیم... و نماز بگذارید.» هم چنین در آیه 77سوره بقره ضمن اشاره به پیمانی که از بنی اسرائیل گرفته شده، نماز را به عنوان یکی از ارکان و مواد این پیمان برشمرده است.

 یهودیان نمازشان دارای مقدمات خاصی است؛ از جمله این که در حال جنابت نمی توان نماز خواند و بدن و لباس باید از هرگونه کثافت و پلیدی پاک باشد و دست ها و صورت را باید شسته و به سمت بیت المقدس، با خضوع و خشوع نماز را برپاداشت. یهودیان برای نماز باید طاهر باشند؛ یعنی وضو بگیرند یا غسل کنند. در آیین یهود نیز، مانند اسلام، نماز به صورت جماعت هم برپا می شود.

 در روایات نیز به جایگاه ممتاز نماز در آیین یهود اشاره شده است. در برخی روایات از نماز به عنوان پیمان محکم آیین یهود یاد می شود. امام علی علیه السلام حضرت موسی علیه السلام را به خاطر نماز خواندن و گونه بر زمین نهادن به هنگام نماز به عنوان هم سخن با خود برمی گزیند و در حدیث دیگر، از مباهات خداوند نزد فرشتگان به واسطه نمازگزاری در آیین یهود سخن به میان آمده است. از مجموع این روایات می توان دریافت که نماز یکی از فرمان هایی بوده است که از سوی خداوند بر حضرت موسی علیه السلام و قومش ابلاغ شده است.

 در کتاب مقدس یهود در مورد اصل وجوب اهمیت نماز و دعا، چگونگی برپایی نماز،  و مکان و زمان نماز مطالبی بیان شده است.